Sultan Ahmet Camii, İstanbul’daki tarihi yarımadada, 1609- 1617 yılları arasında Osmanlı Padişahı I. Ahmed tarafından Mimar Sedefkar Mehmet Ağa’ya yaptırılmıştır. Cami mavi, beyaz ve yeşil renkli İznik çinileriyle süslendiği için Avrupalılarca ‘Mavi Camii (Blue Mosque) ’ olarak isimlendirilir. İstanbul’un ana camii konumuna ulaşması ise 1935 yılında Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesiyle gerçekleşmiştir.
Sultan Ahmet Camii Özellikleri
Sultan Ahmet Camii külliyesiyle beraber, İstanbul’daki en büyük eserlerden birisidir aslında. Bir kısmının günümüze kadar ulaşamamış olan külliyenin yapıları ise bir camii, medreseler, arasta, hamam, dükkanlar, hünkar kasrı, çeşme, sebiller, darüşşifa, sıbyan mektebi, türbe, imarethane ve kiralık odalardan oluşmaktadır. Bu yapının mimari ve sanatsal açıdan dikkat çeken en önemli yanı ise 20 bini aşkın İznik çinisiyle süslenmiş olmasıdır. Sarı ve mavi tonlarında geleneksel bitki motifleri çinilerin süslemelerinde kullanılmıştır. Bu ise yapıyı sadece bir ibadethane olmaktan daha öteye taşımıştır. Merkezi kubbesinin yüksekliği 43 metre iken çapı 23.5 metredir ve camiinin ibadethane bölümü 64 x 72 metre boyutlarındadır. Camiinin içi ise 200’den fazla renkli cam ile döşenip aydınlatılmıştır. Diyarbakırlı Seyyid Kasım Gubari tarafından yazılar yazılmıştır. Türkiye’nin ilk 6 minareli camiisi olan Sultan Ahmet Camii çevresindeki yapılarla birlikte bir külliye oluşturmaktadır.
Sultan Ahmet Camii Tarihi
Bizans kilise mimarisinin ve Osmanlı camii mimarisinin 200 yıllık sentezinin zirvesini Sultan Ahmet Camii’nin tasarımı oluşturur. Klasik dönemin son büyük camiisi olarak görülen Sultan Ahmet Camii komşusu olan Ayasofya’dan bazı Bizans esintileri içermektedir ve bunun yanı sıra geleneksel İslami mimari de ağır basmaktadır. Camiinin mimarı olan Mimar Sedefkar Mehmet Ağa’nın ‘boyutta büyüklük, heybet ve ihtişam’ fikirlerini yansıtmada başarılı olmuştur.
Sultan Ahmet Camii Dış Mimari
Sultan Ahmet Camii’nin köşe kubbelerinin üstündeki küçük kulelerin eklenmesi hariç geniş avlunun cephesi Süleymaniye Camii’nin cephesiyle aynı tarzda yapılmıştır. Neredeyse avlu camiinin kendisi kadar geniş olmakla birlikte kesintisiz bir kemeraltıyla çevrilmiştir. Her iki tarafında da abdesthane bulunmaktadır. Ortada bulunan altıgen şeklinde büyük fıskiye avlunun boyutları göz önüne alındığında küçük kalmaktadır. Avluya doğru açılmış olan dar anıtsal geçit kemeraltından mimari olarak farklı durmaktadır. Kendinden daha küçük çıkıntılı bir kubbe ile taçlandırılmış olan ve ince bir sarkıt yapıya sahip olan yarım kubbesi vardır.
Camiinin içi İznik’te 50 farklı lale deseninden üretilmiş 20 binden fazla çini her katında alçak düzeyde olmak üzere süslenmiştir. Galerideki çinilerin desenleri çiçekler, meyveler ve servilerle gösterişli ve ihtişamlı iken alt seviyelerdeki çiniler gelenekseldir. İznik’te çini ustası Kapadokyalı Barış Efendi’nin ve Kasap Hacı’nın yönetiminde 20 binden fazla çini üretilmiştir. Sultanın emriyle her çini başına ödenecek tutar düzenlenmiş olsa da çini fiyatı zamanla artmıştır. Bunun sonucunda ise kullanılan çinilerin kalitesi de zamanla azalmıştır. Çinilerin cilaları sönükleşmiş ve renkleri solmuştur. 1574 yılındaki yangında zarar gören Topkapı Sarayı’nın hareminden geri dönüştürülen çiniler arka balkon duvarındaki çinlerdir.
Sultan Ahmet Camii İç Mimari
İç kısmın daha yüksek kısımlarına mavi boya hakimdir, ancak düşük kalitelidir. Leke desenli 200’den fazla karışık cam doğal ışığı geçirir, bugün ise avizelerle desteklenmişlerdir. Deve kuşu yumurtasının avizelerde kullanımının örümcekleri uzak tuttuğunun keşfedilmesi ile örümcek ağlarının oluşumu engellenmiştir.
Kur’an’dan sözler içeren hat dekorasyonlarının çoğu zamanın en büyük hat sanatçısı olan Seyid Kasım Gubari tarafından yapılmıştır. Yardımsever insanlarca yerdeki halılar eskidikçe değişmektedir. Geniş ve ferah bir ortam hissini veren pek çok büyük pencere bulunmaktadır. Zemin katta bulunan açılır pencereler ‘opus sectile’ adı verilen döşeme ile dekore edilmiştir. Her kavisli bölümde 5 pencere vardır ve bunların bazıları ışık geçirmez. Her yarım kubbede 14 pencere ve merkez kubbede 4’ü kör olmak üzere 28 pencere yer almaktadır. Venedik sinyorundan sultana pencereler için renkli camlar hediye edilmiştir. Bugünlerde bu renkli camların çoğu sanatsal değeri olmayan modern versiyonlarıyla değiştirilmiştir.
İnce işçilikle oyulmuş ve yontulmuş olan mermerden yapılan mihrap camiinin içindeki en önemli unsurdur. Seramik çinilerle bitişik duvarlar kaplanmıştır. Ancak çevresindeki fazla sayıdaki pencere onu daha az ihtişamlı göstermektedir. Zengin dekore edilmiş minber ise mihrabın sağında bulunmaktadır. Camii en kalabalık zamanında bile olsa herkesin imamı duyabileceği şekilde tasarlanmıştır.
Güneydoğu kısmında ise Sultan Mahfili bulunmaktadır. Burası bir platform, sundurma ve iki küçük dinlenme odasından oluşmaktadır ve padişahın güneydoğu üst galerideki locasına geçişi bulunmaktadır. 1826 yılında dinlenme odaları yeniçerilerin ayaklanması sırasında veziriazamın yönetim merkezi olmuştur. 10 adet mermer sütunla desteklenen Hünkar Mahfili zümrüt, gül ve yaldızlarla süslenmiş ve yaldızlarla 100 adet Kur’an işlenmiş kendi mihrabı vardır.
Camiinin içinde bulunan pek çok lamba zamanında değerli taşlarla ve altınla ve içindeki devekuşu yumurtası ya da kristal toplar bulunabilecek cam kaselerle kaplıydı. Bu dekorların tümü ya yağmalanmış ya da kaldırılmıştır.
Duvarda bulunan büyük tabletlerde Kur’an’dan parçalar ve halifelerin isimleri yazılı bulunmaktadır. 17. Yüzyılın büyük hat sanatçısı Diyarbakırlı Kasım Gubari bunları orijinal haliyle yapmıştır. Ancak bunlar yakın zamanda restore edilmek için kaldırılmışlardır.
Starwood Orman Ürünleri A.Ş. tarafından 2017 yılında Sultan Ahmet Camii’nin tarihin en büyük restorasyonu yapılmıştır.
Sultan Ahmet Camii Minareleri
Türkiye’de 6 minaresi olan 5 camiiden biri olan Sultan Ahmet Camii’nin 4 minaresi camiinin köşelerindedir. Her birinin 3 şerefesi olan minarelerinin şekli karedir. 6 minaresi olan 4 camii ise İstanbul Taşlıca Camii, İstanbul Arnavutköy’de yer alan Taşoluk Yeni Camii, Adana’daki Sabancı Camii ve Mersin’deki Muğdat Camii’dir. Kabe’de de 6 minare bulunması sebebiyle minarelerin sayısı ortaya çıkınca sultan küstahlıkla suçlanmıştır. Sultan bu problemi ise Mescidi Haram’a (Mekke’de yer alan camiiye) yedinci minareyi yaptırarak çözer.
Yakın bir zamana kadar müezzin günde 5 kere dar sarmal şeklindeki merdivenden çıkmak zorunda kalıyordu, bugünlerde ise toplu dağıtım sistemi uygulanmaktadır. Diğer camiilerce de yankılanan ezan şehrin eski bölümlerinde de duyulmaktadır. Gün batımı vaktinde, güneş batarken ve camii renkli projektörlerle parlak bir şekilde aydınlatılmaya başlarken Türklerin ve turistlerin oluşturduğu kalabalık parkta toplanıp yüzlerini camiiye vererek ezanı dinlerler.
Camii inşa edildiği zamanlarda uzun bir süre boyunca Cuma günleri Topkapı Sarayı’ndakilerin ibadetlerini gerçekleştirdiği bir mekan olmuştur.
Sultan Ahmet Camii’ye Nasıl Gidilir?
Sultan Ahmet Camii İstanbul’un Fatih ilçesinde yer almaktadır. Buraya Anadolu Yakası’ndan gelmek isteyenler Kadıköy’den Eminönü yönüne giden vapurlarla karşıya geçtikten sonra Kabataş- Bağcılar tramvayına aktarma yapmaları gerekmektedir. Tramvay ile Sultan Ahmet durağında inerek Sultan Ahmet Camii’ye ulaşabilirler.
Üsküdar’dan Marmaray’ı kullanarak Sirkeci durağında inip Kabataş- Bağcılar tramvayına aktarma yapmaları gerekmektedir. Tramvay ile Sultan Ahmet durağında inip Sultan Ahmet Camii’ye gidilebilir.
Ümraniye’den gelecekler olanlar Üsküdar-Çekmeköy metrosuna binerek Üsküdar son durakta inebilirler. Buradan Marmaray’a aktarma yaparak Sirkeci durağında inip daha sonra Kabataş- Bağcılar tramvayına aktarma yapmaları gerekmektedir. Daha sonra yine Sultan Ahmet durağında inip Sultan Ahmet Camii’ye ulaşılabilir.
Kartal, Pendik, Maltepe taraflarından gelmek isteyen kişiler ise Kadıköy-Tavşantepe metrosuyla Ayrılıkçeşme istasyonunda indikten sonra Marmaray’a aktarma yapıp Sirkeci durağında inmeleri gerekmektedir. Daha sonra ise yine Kabataş- Bağcılar tramvayına aktarma yapıp Sultan Ahmet durağında indikten sonra Sultan Ahmet Camii’ye ulaşabilirler.
Avrupa Yakası’ndan Büyükçekmece, Esenyurt, Avcılar, Küçükçekmece, Bahçelievler tarafından gelecek olanlar Metrobüs ile Cevizlibağ durağında indikten sonra Kabataş- Bağcılar Tramvayına aktarma yapmaları gerekmektedir.
Esenler, Bayrampaşa tarafından gelecek olanlar Yenikapı- Havalimanı metrosuyla Aksaray istasyonunda inerek Kabataş- Bağcılar tramvay hattına aktarma yapmaları gerekmektedir. Daha sonra Sultan Ahmet durağında inip Sultan Ahmet Camii’ye geçebilirler.
Güngören, Bağcılar taraflarından gelmek isteyenler Kabataş- Bağcılar tramvay hattına binerek Sultan Ahmet durağında inip Sultan Ahmet Camii’ye ulaşabilirler.
Taksim’den gelecekler ise fenikülere binerek Kabataş’a inebilir. Buradan Kabataş- Bağcılar tramvay hattıyla Sultan Ahmet durağından Sultan Ahmet Camii’ye ulaşabilirler.
Mavi Camii nerede?
Blue Mosque veya Sultan Ahmet Camii İstanbul ilinin fatih ilçesinde yer almaktadır.
Bu tarihi yerle birlikte İstanbul’un güzide eserlerini görmek için tekne kiralama seçeneklerimizi inceleyebilirsiniz.
